จิต กับ ใจ มีความหมายคล้ายๆกัน  โดยทั่วไปก็มักก็ใช้แทนกันในภาษาพูด  จนบางครั้งเมื่อใช้ในการพิจารณาธรรมก็เกิดความสับสน  แต่แท้จริงเพียงมีความหมายที่เกยกัน คือคล้ายกัน แม้ไม่เหมือนกันโดยสมบูรณ์ทีเดียว

        จิต คือ ธรรมชาติที่รู้อารมณ์ คือ สิ่งธรรมชาติที่รู้ในสิ่งที่กระทบใจหรือใจกำหนดหมาย กล่าวคือ ธรรมชาติที่รู้แจ้งทั้งใน รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธรรมารมณ์ความนึกคิดต่างๆ ที่จรมากระทบ,  ในขันธ์ ๕ จิตก็คือ วิญญาณหรือวิญญาณขันที่รู้แจ้งในอารมณ์นั่นเอง เช่น จักขุวิญญาณ, โสตวิญญาณ.....มโนวิญญาณ.

        ใจหรือมโน แท้จริงแล้วเป็นการกล่าวถึงอายตนะภายในที่ ๖,  ใจมีธรรมชาติที่มีหน้าที่รับผิดชอบที่เป็นเครื่องมือในการรับการกระทบกับธรรมารมณ์ความคิดนึก เพียงอย่างเดียว จึงเป็นอายตนะภายในที่ ๖  คือ อวัยวะคือส่วนที่ใช้ในการรับการกระทบสัมผัสกับธรรมารมณ์นั่นเอง, ที่ทำหน้าที่เหมือนกับ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ที่รับผิดชอบเป็นส่วนเครื่องรับการกระทบกับอายตนะภายนอกอื่นๆคือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส นั่นเอง,  ดังนั้นใจหรือมโนจริงๆแล้วจึงทำหน้าที่เป็นเพียงเครื่องรองรับธรรมารมณ์ความคิดนึกต่างๆ แล้วจึงเป็นเหตุปัจจัยให้เกิดมโนวิญญาณหรือจิตหนึ่งขึ้น

        ด้วยเหตุดังนี้นี่เอง ที่ใจคืออายตนะภายในที่ ๖ เป็นเหตุปัจจัยให้เกิดมโนวิญญาณหรือจิต(จิต คือสิ่งหรือธรรมชาติที่รู้แจ้งในธรรมารมณ์)ขึ้นโดยตรง  จึงมีความแนบแน่นเนื่องสัมพันธ์กันตรงๆ  จึงเกิดการไปเรียกขานรวมกันบ้าง หรือสับสนกันไปบ้างว่า จิตบ้าง หรือใจบ้าง  ด้วยทั้งสองคล้ายคลึงกัน และเนื่องสัมพันธ์กัน คือมีเป้าหมายเดียวกันที่ธรรมารมณ์ กล่าวคือ ใจที่ทำหน้าที่รับกระทบในธรรมารมณ์ เป็นเหตุปัจจัยให้เกิดมโนวิญญาณคือจิตที่รู้แจ้งในธรรมารมณ์  จึงเกยชิดแนบแน่นกันอยู่อย่างใกล้ชิด แม้ไม่สมบูรณ์ทั้งหมด,  จึงเกิดการใช้แทนกันไปบ้าง  เรียกกันจนก่อความสับสนในผู้เรียนรู้ใหม่ๆ  ซึ่งถ้าไม่จำแนกแตกธรรมในขันธ์ ๕ ให้ชัดเจนแล้วย่อมพิจารณาแลเห็นได้ยาก  จึงทำให้การพิจาณาเห็นความจริงได้ยาก