ปฏิจจสมุปบาท โดยย่อ    ฉบับย่อสั้นเป็นที่สุด

สังขารขันธ์ ในขันธ์ ๕

วิธีดับสังขารขันธ์อันเป็นทุกข์

การอุเบกขา การวางใจเป็นกลาง วางใจเฉย เมื่อสติเห็นเหตุอันควรคืออารมณ์หรือสิ่งที่ทำให้จิตเศร้าหมอง เช่น โลภะ โทสะ ฯ.  

ถึงแม้อุเบกขาแล้วก็ตาม แต่ว่า.......เป็นกลางวางใจเฉยไม่ได้    สาเหตุที่วางใจเป็นกลางไม่ได้  และวิธีเปลี่ยนอารมณ์อันเศร้าหมอง

ธรรมะสอนใจจากพระอริยะเจ้า ธรรมข้อคิดจากพระอริยะเจ้า มีประโยชน์มากเมื่อนำไปพิจารณาโดยแยบคาย  

ขันธ์ทั้ง ๕ ทำงานโดยอิสระ ขันธ์ทั้ง ๕ ทำงานตามหน้าที่ตนเท่านั้น ล้วนเป็นอิสระจากเรา ไม่ขึ้นอยู่กับเราเลย จึงควบคุมบังคับเขาไม่ได้ จึงต้องรู้วิธีใช้งานเขา

มารู้จัก ธรรมชาติการทำงานของขันธ์ทั้ง ๕ มารู้จักธรรมชาติในการทำงานของขันธ์ ๕ เพื่อการดับทุกข์ จะได้ไม่ฝืนบังคับให้เขาทำในสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ จึงไม่ได้ผล

ภพ ในปฏิจจสมุปบาท หรือมโนสังขารที่ยังให้เกิดมโนกรรมในขันธ์ ๕ นั่นเอง

เปรียบเทียบขันธ์ ๕ กับสังขารอื่นๆ อุปมาของขันธ์ ๕

สังขารทั้งปวง ความจริงของสังขารทั้งปวง

เวทนาขันธ์  VS. สังขารขันธ์                   เวทนา แสดงการเกิดเวทนา เป็นการไล่ลำดับเหตุ ที่ทำให้เกิดตั้งแต่เบื้องตน

ลักษณะหรือเครื่องกำหนดต่างๆที่แสดงความเป็น อนิจจัง, ทุกขัง, อนัตตา

พิจารณาในอนิจจลักขณะ ทุกขลักษณะ และอนิจจลักษณะ ของสังขารต่างๆรวมทั้งขันธ์ ๕

ความจริง มีแต่ทุกข์เท่านั้นที่เกิด   ทุกข์ย่อมตั้งอยู่ และเสื่อมสิ้นไป ทำไมจึงมีแต่ทุกข์เท่านั้นที่เกิด จึงต้องอยู่อย่างมีสติ และสัมปชัญญะ

วิบากกรรม ทำไมจึงหนีวิบากกรรมไม่พ้น เมื่อทุกสิ่งล้วนเป็นอนัตตา      ทำดีได้ดี   เหนือกรรม

ตัณหา คือสังขารขันธ์อย่างหนึ่ง ตัณหา คือสังขารขันธ์หรือไม่  คำถามที่ต้องหาคำตอบเอง

จากส่วนหนึ่งของ อนัตตลักขณสูตร   แสดงขันธ์ ๕  ว่าเพราะไม่เที่ยง จึงเป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา

โมหะ อย่างหนึ่ง อีกสิ่งหนึ่งที่ทำให้หลง

ธรรมารมณ์

ทุกขเวทนา VS ทุกข์ใจ

ราหุลสูตร โปรดแสดงธรรมแก่พระราหุลจนสำเร็จ

ทุกข์ เป็นสังขารขันธ์เกิดจากอะไร ทำไมจึงเป็นอย่างเร่าร้อนและยาวนาน

จิตทำงานทั้งในขณะที่หลับและตื่น จิตไม่เคยหลับไหล

อุปาทาน VS สัญเจตนา  ความแตกต่างระหว่างธรรมทั้ง ๒

ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว  เมื่อไม่เข้าใจจึงเกิดความสงสัยว่า ทำดีไม่ได้ดี ทำชั่วได้ดีมีถมไป

สัญญา VS ปัญญา  ปัญญาเป็นสังขารขันธ์ในเจตสิก ๕๒ แต่จัดเป็นสัญญาอย่างหนึ่งไหม

ทุกขเวทนาหรือทุกข์ที่พากันรังเกียจ หารู้ไม่ว่าถ้าไม่มีเสียจะอยู่ในโลกนี้ไม่ได้เลย (ปรับปรุง)

ทุกข์ให้รู้  สมุทัยให้ละ  ก็พอรู้อยู่ แต่ต้องทำอย่างไร?  รู้อะไร? ละได้อย่างไร?

ความจริงอันน่ารู้ยิ่งเกี่ยวกับ "ตัวกู ของกู"

แสดงคิดนึกปรุงแต่ง ในวงจรปฏิจจสมุปบาท

แสดงจิตฟุ้งซ่าน(อุทธัจจะ)

ดับทุกข์ที่จะเกิด

ดับอุปาทานหรือดับทุกข์ทั้งมวล

ดับเวทนา ดับทุกข์  เป็นเพียงสำนวนพูด จึงพากันให้หลง

มโนกรรม ธรรมารมณ์  และความคิดนึก  สิ่งที่รู้ได้ด้วยใจเหมือนๆกัน แต่ทำหน้าที่ต่างกัน

ไม่เอา ไม่ยึดมั่นถือมั่น ปล่อยวาง อุเบกขา

สักว่า  เพียงแต่ว่า....เท่านี้เอง

ภาพแสดงกระบวนธรรมของขันธ์ทั้ง๕  ที่มักยังให้พลาดท่าเกิดทุกข์หรือการคิดนึกฟุ้งซ่าน  จึงสามารถปรุงแต่งวนเวียนเป็นวงจรได้อย่างไม่รู้จบ

วิธีเปลี่ยนอารมณ์  ให้ปล่อยวางจากอารมณ์ โกรธ หดหู่ เศร้าหมอง ฯ. อันรุนแรง เพื่อคลายความเร่าร้อน  โดยวิธีกลั้นลม

วิธีอุเบกขา โดยสรุปลัดสั้น

ขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา  ไม่มีตัวตนของมันเองจริง  แสดงเหตุต่างๆที่มาเป็นปัจจัยประกอบกันโดยละเอียด ทีละขั้น

อะไร? ที่ทำให้"อุปาทานขันธ์ ๕" เกิดหมุนเวียนต่อเนื่องเป็นเหตุปัจจัยกันในวงจรของทุกข์ใน"ชรา"ได้

ชีวิตนี้ ล้วนอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

อารมณ์ หรือสังขารขันธ์

ธรรมะของพระพุทธเจ้า เป็นอกาลิโก

กาลามสูตร พระสูตรแสดงถึง หลักแห่งความเชื่อที่พระองค์ท่านทรงวางไว้ให้แก่พุทธศาสนิกชน ไม่ให้เชื่ออะไรอย่างงมงาย โดยไม่ใช้ปัญญาพิจารณาให้เห็นจริงด้วยตนเองก่อน

จาก กระดานธรรม ๑

 จากกระดานธรรม ๒

จาก กระดานธรรม ๓

รวมหัวข้อ ธรรมที่เกี่ยวกับสมาธิ & ฌาน  รวบรวมหัวข้อธรรม ที่เกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กับสมาธิและฌานมาไว้ด้วยกัน

อัตตา  ทำไมชีวิตอันคือขันธ์ ๕  จึงไม่เป็นอัตตาตัวตนหรือเป็นของตัวตน  ทั้งๆที่ขันธ์ ๕ หรือชีวิตเรา ก็แลดูว่าเป็นตัวตนหรือเป็นของตัวของตน หรือของเราชัดๆ

           แต่กลับไปกล่าวกันว่าเป็นอนัตตาไปเสียสิ้น

ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ล้วนอนัตตา ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่ของตน

ความจริงที่น่ารู้ในเวทนา  หรือสุขทุกข์ อันเป็นเหตุให้พระอริยเจ้า นิพพิทาต่อเวทนาทั้งปวง แม้แต่ความสุขหรือสุขเวทนา

นิพพิทา  ความหน่ายที่เกิดจากปัญญาไปรู้เห็นความจริง  จึงเป็นการปฏิบัติที่ถูกต้องแนวทาง เพราะหน่ายจึงคลายกำหนัด หรือดับตัณหาอันเป็นสมุทัยเหตุแห่งทุกข์นั่นเอง

อินทรียสังวร  การสำรวมอินทรีย์ทั้ง ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ มี ๒ ลักษณะ

สังขารทั้งปวง เกิดแต่เหตุปัจจัย  แสดงสังขารที่ล้วนเกิดแต่ปฏิจจสมุปบันธรรม ในแบบปัจจุบัน

ตัวอย่าง การคิดในกิจหรือสติปัญญา และการคิดแบบคิดนึกปรุงแต่ง

กิเลส  กล่าวถึง กิเลสในรูปแบบต่างๆ เหตุใดจึงมีมากมาย

นิวรณ์ ๕  กิเลสที่กั้นขวางจิตไม่ให้ก้าวหน้าในคุณธรรม หรือฌานสมาธิ

นิพพาน เป็นอนัตตา มีจริงๆอยู่ที่ใด

เหตุใดจึงต้องโยนิโสมนสิการหรือวิปัสสนาอยู่เนืองๆ

ความรู้เรื่องพระไตรปิฏก  ความเป็นมาแห่งพระไตรปิฎกฝ่ายเถรวาท โดย อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ

พระไตรปิฎก  รายละเอียดของพระไตรปิฎก

สังคายนา  การสังคายนาพระไตรปิฏกในประเทศไทย

แสดงพระไตรลักษณ์ในขันธ์ ๕  แต่ละขันธ์

สังขารขันธ์ เป็นอนัตตาหรืออัตตา

ปวงเทพเจ้า   

บริกรรมภาวนา แสดงบริกรรมภาวนา ที่ไม่ใช่การปฏิบัติเบื้องต้นแต่อย่างเดียว และมีเจตนาเพื่อฝึกสติเป็นสำคัญ

สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ที่ใช้ในการปฏิบัติพระกรรมฐาน  เป็นเรื่องที่สับสนกันมาอย่างช้านาน  เนื่องด้วยมายาของจิต

อาหาเรปฏิกูลสัญญา  หนึ่งในกรรมฐาน ๔๐ เป็นวิปัสสนากรรมฐานใช้พิจารณาอาหารว่าเป็นปฏิกูล เพื่อให้เกิดการละวางหรือคลายกำหนัดในอาหาร ในรสชาด

อสุภกรรมฐาน แสดงอสุภในสภาพต่างๆ ที่ใช้เป็นอารมณ์กรรมฐาน

เหตุปัจจัย แสดงเหตุปัจจัย ว่าเป็นต้นกำเนิดแห่งธรรมนิยามหรือพระไตรลักษณ์

สัญญา ๑๐ แสดงสัญญาหรือสิ่งที่ควรกำหนดหมายไว้ในใจ ๑๐ ประการ  และยังมีอานิสงส์สงบระงับความเจ็บป่วย

อนุสติ ๑๐  อารมณ์ที่ควรระลึกถึงเนืองๆ ๑๐ ประการ

ทวัตติงสาการ แสดงภาพ ส่วนประกอบที่มีลักษณะต่างๆ กัน ๓๒ อย่าง ในร่างกาย ที่ล้วนปฏิกูล ไม่งาม

ธาตุ ๔ หรือมหาภูตรูป  แสดงธาตุทั้ง ๔ ที่เป็นเหตุปัจจัยให้เกิดรูปหรือรูปขันธ์

เหตุที่ทำให้เกิดทิฏฐุปาทาน และสีลัพพตุปาทาน  หรือวิจิกิจฉาและสีลัพพตปรามาส

สัมมัตตะ ๑๐  ภาวะที่ถูกต้อง ๑๐ ประการของพระอริยะ

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับอนัตตา  

จิตเห็นจิต  จิตเห็นจิตอย่างแจ่มแจ้ง คืออะไร?

นั่งสมาธิแล้วทำให้เกิดปัญญาขึ้นจริงหรือ?

ทำดีย่อมได้ดี ทำชั่วย่อมได้ชั่ว เป็นธรรมอันเที่ยงแท้แน่นอน  แต่ปัจจุบันมักไปเห็นกันผิดๆ

ขันธ์ ๕ ล้วนเป็นอนัตตา เหตุที่ขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา

แสดงขันธ์ทั้ง๕ ไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน ไม่ใช่ของตัว,ทั้งไม่ใช่ของตน  แท้จริงกลับเป็นไปตามเหตุที่มาเป็นปัจจัยกันโดยไม่รู้

ฝัน

ทุกขเวทนาหรือทุกข์ที่พากันรังเกียจ  กลับเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อชีวิตโดยไม่รู้ตัว

ทุกข์

คำสอนของฮวงโป  โดยท่านพุทธทาส       อันเนื่องมาจากคำสอนของฮวงโป       วิถีเซ็น (พุทธปรัชญาเซ็น)  

สูตรเว่ยหลาง โดยท่านพุทธทาส       ทำไม หยุดคิดปรุงแต่ง จึงเป็นหัวใจสำคัญในการปฏิบัติของนิกายเซ็น       เซ็น รวมหัวข้อเซ็น

หยุดคิดนึกปรุงแต่ง  เพื่อการบรรลุแบบฉับพลันเรียบง่าย  ตามวิถีเซ็น อันเนื่องมาจากคำสอนของฮวงโป

จิต กับ ใจ   ;    มงคล ๓๘

สังขาร แบบต่างๆ    ;     จิตตานุปัสสนา    ;    โมหะ ในฆราวาส

ตามฐานะแห่งตน-ตามฐานะตน   ;    เป็นธรรมดา   ;  รวมคำสอนที่แสดงว่า ขันธ์ ๕ ไม่ใช่ของเรา เป็นอิสระจากเรา

แสดงสติ ที่เกิดขึ้น ในขณะะฟุ้งซ่านปรุงแต่ง

๕๐. สังขาร แบบต่างๆ  สังขารที่มีความหมายหลากหลายจนอาจเกิดความสับสน

๕๑. รวมคำสอนที่แสดงว่า ขันธ์ ๕ ไม่ใช่ของเรา เป็นอิสระจากเรา

๕๒. วิถีเซ็น (พุทธปรัชญาเซน)

๕๓. ทำไม หยุดคิดปรุงแต่ง จึงเป็นหัวใจสำคัญในการปฏิบัติของนิกายเซ็น

๕๔.  วิธีปฏิบัติต่อทุกข์-สุข ๔ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)

๕๕. ดับเวทนา หรือ เวทนาดับ  หมายถึงอย่างไร

๕๖. เจตนาแบบต่างๆในขันธ์ ๕ แสดงความหมายของ เจตนาแบบต่างๆในขันธ์ ๕

๕๗. เพื่อความเข้าใจที่ถูกต้อง เพื่อการโยนิโสมนสิการในขันธ์ ๕ ให้ถูกต้อง

๕๘. พุทธศาสนามองเรื่องโหราศาสตร์ เทพเจ้า อย่างร? โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปยุตฺโต)

หน้าหลัก พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)